چگونگی اعطای شخصیت حقوقی شرکتها

زمانی که صحبت از شخصیت حقوقی می‎شود، تنها منظور شرکت‎ها‎ی تجاری که از جمله اشخاص خصوصی هستند، نیست، بلکه هدف اصلی تمامی اشخاص حقوقی اعم از خصوصی و عمومی می‎باشد. شخصیت حقوقی بین تمامی شرکت‎ها‎ی تجاری مشترک است.

شخصیت حقوقی شرکت

زمانی که صحبت از شخصیت حقوقی می‎شود، تنها منظور شرکت‎ها‎ی تجاری که از جمله اشخاص خصوصی هستند، نیست، بلکه هدف اصلی تمامی اشخاص حقوقی اعم از خصوصی و عمومی می‎باشد. بر اساس ماده 583 قانون تجارت ایران، برای شرکت‎ها‎ی تجاری شخصیت حقوقی قائل شده است به این معنا که شرکت صلاحیت داشتن حقوق و تکالیف و نیز صلاحیت اجرای آنها را دارد. مطابق با ماده 220 قانون تجارت، شخصیت حقوقی بین تمامی شرکت‎ها‎ی تجاری مشترک است. این امر حتی برای شرکت‎ها‎یی که هنوز ثبت و مطابق قانون تجارت تشکیل نشده اند، بلکه در عمل موجودند، صدق می‎کند.

قواعد مشترک حاکم بر شخصیت حقوقی شرکت‎ها‎

 1- استقلال شخصیت حقوقی شرکت

 استقلال شخصیت حقوقی شرکت بدین معناست که شرکت سهامی نیز همچون هر شرکت دیگری، مستقل از شخصیت شرکا می‎باشد و در صورتی که در شرکتهای حقوقی حوادثی برای شرکا رخ دهد، در حیات شرکت موثر نخواهد بود و در موجودیت شرکت سهامی تاثیری ندارد.

استقلال شخصیت حقوقی سبب افزایش قدرت آن در مقابل شرکا، به ویژه شرکا اقلیت می‎شود و در بیشتر موارد تصمیم  شرکا در سرنوشت شرکت تاثیر ندارد و در  نتیجه آنکه شرکت حقوقی از حیث نام، مرکز (اقامتگاه)، تابعیت و سرمایه ویژگیهایی دارد که آن را از سایر شرکتها متمایز می‎کند.

اعطای شخصیت حقوقی به شرکت‎ها‎

اعطای شخصیت حقوقی به معنای آغاز تعهدات شرکت را می‎باشد که تا قبل از تحقق شخصیت حقوقی  علی الاصول، نمی‎توانسته تعهداتی را که شرکا برعهده گرفته اند را بر عهده بگیرد زیرا شرکتی وجود نداشته و آنچه بوده مجموعه‏ای از مسئولیت شرکا بوده است.

در حقوق ایران، برای شخصیت  حقوقی نقطه آغازی مشخص  شده که این نقطه آغاز زمان ثبت شرکت تجارتی می‎باشد و مطابق با ماده 583 قانون تجارت: تمامی شرکت‎ها‎ی تجارتی مذکور شخصیت حقوقی دارند». اما این قانون تعیین نکرده که این شخصیت حقوقی از چه زمانی ایجاد می‎گردد. در ماده 584 برای تشکیلات غیر تجارتی، تاریخ دقیق ایجاد شخصیت حقوقی را تعیین شده که بر این اساس، از تاریخ ثبت شرکت حقوقی در دفتر مخصوص وزارت دادگستری آغاز می‎شود. بر اساس ماده 587 نیز شرکتها و موسسات دولتی و شهری نیز به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت، از شخصیت حقوقی برخوردار می‎گردند.

از این رو شرکت‎ها‎ی تجاری برای کسب شخصیت حقوقی نیازی به ثبت ندارند. در حقوق ایران، شرکت از تاریخی دارای شخصیت حقوقی خواهد بود که ایجاد و به عبارت قانون گذارتشکیل» شده باشد. زمان تشکیل شرکت نیز بستگی به نوع شرکت دارد :
- بر طبق مواد 96، 1، 5 و 1 قانون تجارت، شرکت‎ها‎ی با مسولیت محدود، تضامنی و نسبی وقتی تشکیل می‎شوند که تمام سرمایه نقدی آنها تادیه و سهم الشرکه غیر نقدی نیز تقویم و ارائه شده باشد.
- ماده لایحه قانونی سال 1347 مقرر می‎دارد که شرکت سهامی عام پس از تشکیل مجمع عمومی و  احراز پذیره نویسی تمامی سهام شرکت، پرداخت مبالغ لازم، تصویب اساسنامه شرکت، انتخاب اولین مدیران و بازرسان و قبول سمت توسط آنان تشکیل می‎گردد.
- مطابق با ماده 20 لایحه قانونی 1347، شرکت سهامی خاص پس از امضای اساسنامه توسط تمامی سهامداران، پرداخت قسمت نقدی سرمایه (که نباید کمتر از 35% کل مبلغ رسمی سهام باشد) انتخاب اولین مدیران و بازرسان توسط سهامداران، قبول سمت مدیریت و بازرسی توسط مدیران و بازرسان تشکیل می‎گردد.
- شرکت مختلط سهامی در شرایطی تشکیل می‎شود که مقررات مواد مندرج در ماده 176 قانون تجارت رعایت شده باشد.